VEFATININ 90. YILINDA MUALLİM CEVDET PANELİ VE MAKALELER KİTABI TANITIMI ZEYTİNBURNU KÜLTÜR SANAT’TA

Türk kültür tarihinin önemli isimlerinden Muallim Cevdet, vefatının 90. yılında Zeytinburnu Kültür Sanat’ta anıldı. Muallim Cevdet’in yaşamının ve kültür dünyamızdaki rolünün ele alındığı panelde Muallim Cevdet farklı yönleriyle değerlendirildi. Moderatörlüğünü Ramazan Minder’in üstlendiği programa Prof. Dr. Betül Batır, İrfan Dağdelen, Sinan Çuluk ve Turan M. Türkmenoğlu konuşmacı olarak katkıda bulundu. Muallim Cevdet’in makalelerinden oluşan kitap, dinleyicilere hediye edildi. 

“Her fırsatta Muallim Cevdet’in ismini duyurmaya çalıştım.”

Turan M. Türkmenoğlu, Muallim Cevdet’in makalelerinden oluşan kitabın yayımlanma sürecinden söz etti:

“Her fırsatta Muallim Cevdet’in ismini duyurmaya çalıştım. Akraban mı senin, diye soran çok oldu. Osmanlıca yayımlanmış makalelerini temin edip onları yeni harflere çevirdim. Bir gün Betül Batır hocamla karşılaştık. Ona bu makaleleri hazırladığımı ve bir kitaba ya da projeye dönüşebileceğini söyledim. Hocam beni kırmadı ve bu makaleler üzerine çalışmalar yaptı. Ama bir türlü kuvveden fiile geçmedi bu tasarımız. Ramazan Minder ile konuşurken bir gün Muallim Cevdet’in vefatının 90. yılı olduğu gündeme gelince ben de bu fikrimizi ona açıkladım. O da ne yapmamız gerekiyorsa yapalım, dedi ve bu kitap ortaya çıktı.”

“Muallim Cevdet, örnek alınması gereken bir eğitimci.”

Prof. Dr. Betül Batır; Muallim Cevdet’in öğretmenliği sınıfla sınırlamadığını, eğitimi topyekûn bir faaliyet olarak gördüğünü vurguladı:

“Muallim Cevdet, topyekûn eğitimi şart görüyor. Öğretmenlik görevi ona göre okulla ya da sınıfla sınırlı kalmamalı. Öğretmen her yerde öğretici olmalı. Her yerde bilgi vermeli ve merak uyandırmalı. Bakü’deki görevinden İstanbul’a döndüğünde yerleştiği Rumelihisarı’nda hamallara her gece tarihî ve dinî konferanslar veriyordu. Bu öğretmenliği tam anlamıyla yaptığını gösteriyor. Hakikaten örnek alınması gereken bir eğitimci.”

“Muallim Cevdet’in bıraktığı miras, tezlere konu olmuştur.”

İrfan Dağdelen, Muallim Cevdet’in evrakından ve bıraktığı ilmî mirastan bahsetti:

“Muallim Cevdet’in evrakının incelenmesi gerekir. Kataloğu yayımlandı ama ince, ayrıntılı bir tasnifi yapılmadı. Bu evrakta eğitimle ilgili çok sayıda yazısı, görüşleri öğrenci sınav kağıtları var. Öğrencilere verdiği ödüller de o arşivde bulunuyor. Sonuç olarak Muallim Cevdet’in bize bıraktığı miras tezlere konu olmuş bir miras. Hâlâ da bu etki devam ediyor.”

“Hazine-i Evrak’tan belge satıldığı anlaşılınca Muallim Cevdet tasnif heyetinin başına geçti.”

Sinan Çuluk, Muallim Cevdet’in tasnif heyetinin başına geçmesine neden olan tarihsel süreci anlattı:

“Muallim Cevdet’i tasnif heyetinin başına getiren olay, Hazine-i Evrak’tan Bulgaristan’a belge satılması hadisesi. Bunlar Sirkeci’den trenlere yüklenip götürülmüş. Halil İbrahim Konyalı ve Muallim Cevdet bunu fark etmiş. Ortalığı ayağa kaldırıyorlar. İsmet İnönü o dönemin başbakanı. Muallim Cevdet bütün imkanlarını, aracılarını kullanarak çok şiddetli bir şikayet mektubu yazıyor. Bunlar arşivlerde mevcut. Daha sonra Muallim Cevdet İsmet İnönü’ye yüklendiği için bir ‘tokat’ yemeyi beklerken tasnif heyetinin başına getiriliyor.”

Muallim Cevdet Kimdir?

1883’te Bolu’da doğan ve hukuk öğrenimini yarıda bırakarak kendini öğretmenliğe adayan Muallim Cevdet (Mehmed Cevdet İnançalp), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan dönemde hem eğitim hem de kültür hayatında derin izler bırakmış bir aydındır. Türkiye’de pedagoji anlayışının gelişmesine katkı sağlayan Cevdet, Bakü’de Türk kültürünün uyanışına destek olmuş, Avrupa’da Bergson ve Durkheim gibi dönemin önemli düşünürlerinin derslerini takip ederek fikrî bir birikim kazanmıştır. Dârülmuallimîn başta olmak üzere birçok okulda öğretmenlik yapan, din ve kültür konularında yazan Cevdet, özellikle Osmanlı arşiv belgelerinin korunması ve tasnifine öncülük ederek Türk arşivciliğinin kurucusu kabul edilmiştir. Hayatı boyunca bilgiye ve öğrenmeye adanmışlığıyla tanınan Muallim Cevdet, 1935’te vefat ettiğinde ardında kıymetli eserler, geniş bir arşiv koleksiyonu ve saygın bir ilmî miras bırakmıştır.